Srebrna Góra i krzywa wieża w Ząbkowicach Śląskich.

Piękne miejsca w naszym kraju to nie tylko te dzikie i pierwotne, ale również dzieła naszych ludzkich rąk, które z przyjemnością odwiedzamy i zatapiamy się w ich historie.
    Wracając do domu, skorzystaliśmy z możliwości odwiedzenia dwóch punktów na trasie z Gór Stołowych do Łodzi. Tylko dwóch i raczej pobieżnie, bo mieliśmy plany na wieczór i żadne z nas nie chciało się spóźnić. Niemniej już wiem, gdzie chcę wrócić, kiedy znów wpadniemy w te rejony.

W centralnym miejscu: kościół-teatr.

Srebrna Góra to zdecydowanie miejsce, któremu należy poświęcić dużo więcej czasu i to właśnie tutaj chcę wrócić. Jest to klimatyczna wieś w województwie dolnośląskim. Potraktowaliśmy po macoszemu, nazwijmy to jednak – wstępem do zwiedzania kiedyś w przyszłości. Mieści się ona w głębokiej, wąskiej dolinie oddzielającej Góry Sowie od Gór Bardzkich.
     To co szczególnie mnie zaintrygowało, to wygląd, który kompletnie nie przypomina wsi, a raczej małe miasteczko rozciągnięte wzdłuż stromej doliny (400 m n.p.m. aż do 600 m n.p.m.).
    Co się potem okazało, doczytałam, że moje spostrzeżenie było bardzo słuszne, bowiem Srebrna Wieś była kiedyś miastem.

Miejscowość powstała w XIV wieku i była wówczas osadą górniczą ze względu na złoża rud srebra. Dalszy rozwój osady przerywały wojny husyckie. Później w XVI wieku miejscowość uzyskała prawa miejskie. Miasteczko zaczęło kwitnąć jednak na początku XVI wieku, eksploatacja złóż zaczęła być nieopłacalna, aż w końcu przerwano wydobycie, a miasto zaczęło upadać. Do tej pory były jeszcze 3 próby reaktywacji kopalni, ale nadal to się nie opłacało.

Wojenna historia sprawiła, że miasteczko weszło w skład Prus. W roku 1765 rozpoczęto tu budowę górskiej twierdzy z koszarami. Wojska napoleońskie skutecznie oblegały ją w XIX wieku, a ciężka artyleria w efekcie spowodowała zniszczenie i spłonięcie całej zabudowy miasta.
    Lata później miasteczko było zamieszkane w dużej mierze przez emerytów, nie było tu żadnego przemysłu, ani rzemiosła. Kiedy miejscowość została na powrót przyłączona do Polski, administracja zakwalifikowała je do rzędu wsi.

Wejście do kościoła ewangelickiego.

Dzisiaj miejscowość utrzymuje się głównie z turystyki. Lista punktów do obejrzenia jest długa, a jeżeli jesteśmy wnikliwymi wędrowcami i niczego nie chcemy przegapić, przypuszczam, że może zabraknąć dnia.
    W centralnym miejscu mamy kościół ewangelicki, budynek stoi tu od XIX wieku (miał dwóch poprzedników). Służy obecnie jako sala teatralna. Rozebrano ściany wewnętrzne i stropy między kondygnacjami. Nie rozumiem takiego traktowania budynków uznanych za zabytki...
    Dawna plebania z XVIII wieku, jeszcze jeden kościół również z XVIII wieku i tyle z architektury sakralnej.
    Do najatrakcyjniejszych zabytków należy Twierdza Srebrnogórska, którą mam nadzieję kiedyś zwiedzić.
    Do tego wiadukty, wiszący most stalowy, kolej wąskotorowa, sztolnia dawnej kopalni, dom z połowy XVIII w. i około stuletnia Willa Hubertus.

Przyznacie sami, że jak na wieś w Polsce, to prawdziwa perła.

Krzywa Wieża w Ząbkowicach Śląskich to średniowieczna budowla z cegły nazywana z wiadomych względów „śląską Pizą”. Krzywych wież już trochę w Polsce mamy, ta jest najwyższa wśród nich – ma 34 m, zaś jej odchylenie wynosi 2,14 m.
    Powstanie wieży z powodu braku źródeł jest owiane tajemnicą. Przypuszcza się jednak, że to miał być zamek typu stołp, będący dziełem książąt świdnickich, który zniszczyły wojska odpierające Czechów. Skąd jednak takie przypuszczenie?
    Zamki wznoszono z kamienia i zaprawy wapiennej do dziesięciu metrów dolnej konstrukcji, a tak właśnie skonstruowana jest ta wieża. Duża niezwykle jak na taki pomysł, także okazała grubość murów sugeruje jej obronny charakter. Ponadto podczas badań archeologicznych odsłonięto fragmenty muru kamienno-ceglanego, czyli prawdopodobne jest, że stanowiła całość większego planu.

Czym zatem jest stołp? Jest to średniowieczna wieża obronna o znacznej wysokości i dużej grubości murów. Zazwyczaj stanowi ostateczny punkt obrony. Wejście umieszczało się na znacznej wysokości, wchodziło się przeważnie przez ganek poprowadzony bezpośrednio z murów obronnych, zaś ta dolna część wieży, zazwyczaj bez okien, służyła jako więzienie, z którego nie było sposobu ucieczki.
    Stołpy niekiedy myli się z donżonami, ale te drugie są wieżami mieszkalnymi, nie tylko obronnymi.

W XIV wieku obszar Ząbkowic Śląskich powiększył się  i tak z wieży postanowiono zrobić dzwonnicę stojącego obok kościoła.
    A skąd ten przechył? Po zakończeniu budowy w XVI wieku wieża przechyliła się o 1,5 m. Wpływ ruchów tektonicznych w pobliskim Bardzie uznaje się oficjalnie za najprawdopodobniejszy powód tego zjawiska, innym pomysłem był nadmierny ciężar u szczytu budowli.
    W XIX wieku miasto uległo wielkiemu pożarowi, wówczas wieża w części szczytowej została zniszczona, na szczęście udało się odbudować konstrukcję. Blaszany hełm zniknął, pojawiła się attyka w kształcie jaskółczych ogonów.

Budynek Poczty Polskiej.

Na wieżę można wejść, lecz po sezonie letnim należy ówcześnie kontaktować się telefonicznie, bądź odnaleźć biuro informacyjne. Nie mieliśmy na to czasu. Czy warto tam wrócić? Mam wątpliwości.. wydaje mi się jednak, że samo miasto jest warte uwagi przez mnogość innych zabytków takich jak mury obronne z XIII/XIV w., renesansowe ruiny zamku z XIV w., neogotycki ratusz o niezwykłym wyglądzie (trochę przypomina katedrę), czy choćby budynek Poczty Polskiej, do którego chciałabym wejść.

I tak zakończyliśmy nasze listopadowe przeboje w zespole czteroosobowym, niezmiennie pełne wigoru wojaże w tym gronie z planem na przyszłe szaleństwa gdzieś kiedyś na innym szlaku.